¤ Blauwdruk klaar voor schaalvergroting gerecht
¤ Opdeling per provincie, pus Brussel en Eupen
¤ Regering moet nu licht op groen zet
‘Het aantal gerechtelijke arrondissementsrechtbanken wordt minstens met de helft verminderd’. Zo staat het in het regeerakkoord. Met één gerechtelijk arrondissement voor elk van de 10 provincies en een apart arrondissement voor het Brussels Gewest en het Duitstalig Eupen duikt Justitieminister Annemie Turtelboom (Open VLD) daar net onder. Vandaag stelt ze haar plannen voor de hertekening van het gerechtelijk landschap voor op het kernkabinet (DS 16 april).
Voor de burger zal er volgens de nota-Turtelboom weinig veranderen. De zittingsplaatsen van vrede- en politierechters, rechtbanken van eerste aanleg of koophandel blijven ongewijzigd. Wie in de toekomst een huurgeschil wil aanvechten, moet dus niet plots een dagtocht naar de provinciehoofdstad ondernemen.
Voor het personeel van de rechtbanken verandert er wel veel. In plaats van 4 parketten, rechtbanken van eerste aanleg, arbeidsrechtbanken enzovoort, zal de provincie West-Vlaanderen er straks nog maar één tellen. Idem voor Oost-Vlaanderen, waar de ‘manager’ of voorzitter liefst 151 magistraten onder zijn hoede krijgt, die momenteel nog verdeeld zitten over Gent, Dendermonde en Oudenaarde. De korpsoverste zal hoe dan ook zijn hele provincie doorkruisen, van Hasselt tot Tongeren of van Turnhout tot Mechelen.
De mobiliteit geldt ook voor de parketmagistraten, zeker als ze een specialisatie hebben. De procureur van Oost-Vlaanderen zal bijvoorbeeld een pool van substituten hebben die onderlegd zijn in fiscale fraude. De nieuwe grenzen die Turtelboom trekt, moeten leiden tot een snellere, efficiëntere en modernere rechtspraak, maar in verschillende procincies vindt men de spanwijdte al te groot.
Van Chimay naar Doornik
Rechters die niet in één welbepaalde plaats benoemd zijn, zullen inzetbaar meten zijn in de hele provincie. Een Henegouwse vrederechter die van de ene dag op de andere anderhalf uur lang van Chimay naar Doornik moet rijden, zal dat niet altijd met een glimlach doen.
‘Wij vragen om in hetzelfde kanton benoemd te blijven”, zegt Bert Janssens van het Koninklijk Verbond van Vrede- en Politierechters. ‘Van daaruit zullen we in de andere kantons grag bijspringen in geval van ziekte, pensioen of vakantie”.
De korpschefs van de nieuwe arrondissementen zullen zich aan strikte afspraken moeten houden. Turtelboom wil met hen beheersovereenkomsten afsluiten, op basis daarvan krijgen de arrondissementen geld toegestopt. Die centralisatie van de centen is nieuw, want nu worden alle budgetten in Brussel beheerd.
Turtelboom is niet de eerste minister die zich over de hervorming van het gerecht buigt. Haar voorganger Stefaan De Clerck (CD&V) had in de lente van 2010 een politiek akkoord op zak over een afslanking van het aantal gerechtelijk arrondissementen van 27 naar 16, maar toen viel de regering. Het dossier belandde vervolgens bij de liberale excellentie. De voorbije weken en maanden pleegde Turtelboom druk overleg met de gerechtelijke wereld en haar administratie. Met dank aan een uitgebreide bevraging bij de hoven en rechtbanken zelf, heeft ze ook in de weinig hervormingsgezinde magistratuur verrassend veel goodwill losgeweekt. De minister hoopt dan ook dat er vandaag knopen worden doorgehakt, dan kan ze met haar plan naar de ministerraad en vervolgens naar het parlement.
Als het eenmaal wordt uitgevoerd, zal plan-Turtelboom een behoorlijke anpassing zijn voor de kleinere arrondissementen. ‘Met het oog op specialisatie en de opvang van personeelstekort is dit een stap in de goeie richting’, zegt Rik Verstraete, voorzitter van de rechtbank van Ieper. ‘Maar groter is niet altijd beter. Volgens mij had men beter eerst een proefproject uitgevoerd, zoals op het niveau van de parketten’.
Verstraete verkiest en beperktere schaalvergroting, bijvoorbeeld Kortrijk-Ieper en Brugge-Veurne in West-Vlaanderen. “Anders riskeert de rechtbankleiding de voeling met de verschillende zetels te verliezen”.
“Het lijkt bovendien weinig efficiënt”, vervolgt Verstraete, “om gespecialiseerde rechters van de ene uithoek van de provincie naar de andere te sturen. De mobiliteit van de magistratuur mag geen doel op zich zijn”.
Persoonlijk belang heeft hij er niet bij, want Verstraetes mandaat loopt af in 2014.
De provinciale rechtbanken worden volgens de Ieperse voorzitter best geleid door een niet-jurist. ‘De budgetten worden gedecentraliseerd, dus de manager moet iets van centen kennen’.
Wat Verstraete dwars zit , is het gebrek aan visie. ‘Terwijl alle sectoren evolueren naar mer thuiswerk, maakt het gerecht de omgekeerde beweging. De vrederechter moet echter wel nabijheid belichamen. Tja’.
Ook in het mini-arrondissement Neufchâteau wordt op de schaalvergroting verdeeld gereageerd. Hoofdgriffier Claudy Ansay is één van de voorstanders. Éen hervorming hedeft altijd voor- en nadelen, maar met Aarlen en Marcheen-Famenne fusioneren we graag: die arrondissementen delen onze Luxemburgse mentaliteit. Mobiel zijn? Dat zal hier niet op weerstand stuiten, slechts één van onze rechters woont in de buurt van Neufchâteau’.
BRON: DS 17-4-2012